Zapraszamy melomanów na włoską ucztę z muzyką operową Pietra Mascagniego. Usłyszymy najpiękniejsze fragmenty chóralne wybrane z dzieł kompozytora. Orkiestrę i Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej poprowadzi maestro Massimiliano Caldi.
Vendetta po mszy
Bliski jest weryzm białostoczanom: urodzoną w naszym mieście divę operową i miejsce, z którego pochodziła, wspomina się zawsze w kontekście ostatniej opery Giacomo Pucciniego. Rosa Raisa śpiewała też inne sopranowe arie w dziełach pierwszego twórcy weryzmu, Pietro Mascagniego (1863-1945). Ten kompozytor z toskańskiego Livorno nie przeczuwał, że jego wysłana na konkurs w 1890 roku jednoaktówka, Rycerskość wieśniacza, wyznaczy nowy kierunek operowy. Prawda uczuć, popychająca bohaterów do zdrady, zemsty i zbrodni wyrażała się w sile muzyki, inspirującej kompozytora Nino Rotę przy tworzeniu muzyki do Ojca chrzestnego. Wiele łączy ekranizację słynnej książki Maria Puzy i operę wysnutą z opowiadania Giovanniego Vergi, realistycznie opisującego życie na sycylijskiej wsi. Zderzanie wyobrażenia krainy winnic, żarliwej religijności z vendettą, spécialité de la maison sycylijczyków – ta mieszanka podpowiadała muzykę o wielkich kontrastach, opisującą skrajności emocjonalne. Sielskie w nastroju Preludium do Rycerskości to jakby pierwsze, pełne zachwytu spojrzenie turysty na Sycylię. Partytura sceny chóralnej Gli aranci olezzano oddaje zmysłowość pachnących pomarańczy, zmysłowość jako taką kołyszącą rytmem walca. Żeńskie wokalizy zapowiadają chór Syren w Nokturnach Debussy`ego (objawił się z impresjonistycznym Popołudniem fauna cztery lata po Rycerskości). Arcydziełem jest scena, w której soliści, chóry śpiewają hymn o nieśmiertelnym Chrystusie: Inneggiamo, il Signor non è morto. Polifonia, ciągłe modulacje harmonii, zmiany tonacji oddają zakorzenienie w tradycji, szczerość modlitwy, o której za chwilę bohaterowie zapomną, porwani znowu przez swoje uczucia i namiętności.
Mascagniemu zdarzało się komponować opery i dramaty o kuriozalnej treści. W pasterskim dramacie Amica już, już szykuje się happy end (brat bratu odstąpi ukochaną), ale „obdarowany” tak szybko ucieka, że wpada w przepaść. A przecież uroki górskiego pejzażu oddała wcześniej Introdukcja wypełniona odgłosami kozich dzwonków i słodkimi westchnieniami pastuszków; na szczęście patetyczne Intermezzo zdąży nas uprzedzić, że sprawy się skomplikowały. Inną kuriozalna operą jest Isabeau: występuje tu król karzący córkę za nieposłuszeństwo jej przejazdem nago na koniu, kto jednak spojrzy na nią – wyłupie mu się oczy. W tym szaleństwie jest metoda, metodą są niewinne chóry – rozpoczęty karczmianą grą skrzypiec chór żeński, śpiewa jak anioły i syreny razem wzięte, nieświadom, co się w operze jeszcze wydarzy. Tytułowa postać Parisiny pradawnego rodu d`Este, romansującej z pasierbem, podpowiedziała Mascagniemu scenę modlitwy w sanktuarium maryjnym w Loreto, kończącą się obrazoburczą miłością na stopniach ołtarza (winni trafili pod topór). Początek sceny w sanktuarium był inny: skromny śpiew z organami, Ave Maria przechodzi w wielowątkową, ze wszystkich stron płynącą melodię uczuć.
Magdalena Gajl
