Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku imienia Stanisława Moniuszki jest obecnie największą instytucją artystyczną na terenie północno-wschodniej Polski i najnowocześniejszym centrum życia kulturalnego w tej części Europy. Dyrektorem instytucji jest prof. Bożena Violetta Bielecka.

Początki działalności Państwowej Orkiestry Symfonicznej

Początki Orkiestry Symfonicznej Opery i Filharmonii Podlaskiej sięgają 1954 roku, kiedy w Białymstoku została powołana Państwowa Orkiestra Symfoniczna. Muzycy Orkiestry nie mieli wówczas własnej siedziby – próby i koncerty odbywały się m.in. w Teatrze Dramatycznym im. A. Węgierki czy Pałacyku Gościnnym w Białymstoku. Po dwudziestu latach działalności artystycznej Orkiestra otrzymała status filharmonii i nazwę Filharmonia Białostocka oraz przeniosła się do sali koncertowej przy ulicy Podleśnej.

Na estradzie Filharmonii gościli światowej sławy dyrygenci, soliści i kompozytorzy, wśród których wymienić należy m.in. Piotra Anderszewskiego, Edwarda Auera, Kaję Danczowską, Nelsona Goernera, Henryka Mikołaja Góreckiego, Lidię Grychtołównę, Wojciecha Kilara, Kazimierza Korda, Jana Krenza, Witolda Lutosławskiego, Shlomo Mintza, Garricka Ohlssona, Światosława Richtera, Reginę Smendziankę czy Wandę Wiłkomirską. Ponadto w  Filharmonii Białostockiej  odbył się koncert finałowy obchodów Roku Chopinowskiego z udziałem Ivo Pogorelicia (2010), a także recital fortepianowy zwycięzcy XV Konkursu Chopinowskiego, Rafała Blechacza (2005).

W 70-letniej historii instytucji o kształcie artystycznym orkiestry decydowali dyrektorzy: Kazimierz Złocki (1954–1955), Leon Hanek (1955–1958), Jan Kulaszewicz (1958–1971), Tadeusz Chachaj (1971–1989), Mirosław Jacek Błaszczyk (1990–1996), Marcin Nałęcz Niesiołowski (1997–2011), który był pomysłodawcą powstania opery w Białymstoku. Od powstania OiFP-ECS jej dyrektorami byli Roberto Skolmowski (2011–2014) oraz Damian Tanajewski (2014–2019), prof. dr hab. Ewa Iżykowska-Lipińska (wrzesień 2019–listopad 2020). Od 1 grudnia 2020 roku dyrektorem jest prof. dr hab. Bożena Violetta Bielecka.

Powstanie Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku

Idea stworzenia nowoczesnego obiektu wyrosła z przekonania o konieczności istnienia centrum kulturalnego w tej części Europy. W Białymstoku, mieście łączącym Europę Zachodnią ze Wschodem, dążono do stworzenia ośrodka artystycznego otwartego na środowiska mniejszości narodowych, zainteresowanego współpracą z krajami Europy Wschodniej i krajami nadbałtyckimi. List intencyjny w sprawie podjęcia budowy „Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki – Opera Podlaska” podpisano 9 lipca 2004 roku, a już w sierpniu 2005 roku, w związku z dynamicznym rozwojem artystyczno-organizacyjnym instytucji oraz planowanym na 2011 rok otwarciem nowego gmachu, Filharmonia Białostocka zmieniła swoją nazwę i powstała Opera i Filharmonia Podlaska. Zobacz kalendarium budowy Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku.

W 2005 roku Minister Kultury Waldemar Dąbrowski i Marszałek Województwa Podlaskiego Janusz Kazimierz Krzyżewski podpisali umowę o utworzeniu narodowej instytucji kultury – Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku. 22 kwietnia 2006 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę jej nowego gmachu. Budowa trwała sześć lat.

28 września 2012 roku zainaugurowano działanie nowej siedziby Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku. Instytucja rozpoczęła swój 58. sezon artystyczny w nowej formule – repertuar poszerzył się o spektakle operowe, muzyczne i teatralne. Instytucja organizuje koncerty symfoniczne, a w ramach sceny impresaryjnej także koncerty muzyki jazzowej, rockowej czy alternatywnej, prowadzona jest również działalność wystawowa. Opera jest siedzibą Orkiestry Opery i Filharmonii Podlaskiej (pod dyr. Mirosława Jacka Błaszczyka), Chóru Opery i Filharmonii Podlaskiej (pod dyr. Violetty Bieleckiej), Chóru Dziecięcego Opery i Filharmonii Podlaskiej (pod dyr. Ewy Barbary Rafałko), Big Bandu Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz licznych zespołów kameralnych, takich jak Kwartet im. Aleksandra Tansmana, Zespół Muzyki Dawnej „Consort 415”, Kwintet dęty La Vanagloria czy Trio fortepianowe Lontano.

4 października 2019 roku instytucja oficjalnie przyjęła Stanisława Moniuszkę jako patrona, stąjąc się Operą i Filharmonią Podlaską – Europejskim Centrum Sztuki w Białymstoku imienia Stanisława Moniuszki.